درهمان لحظه اگر سیکل تراکمی تبرید را مطالعه و بررسی کرده باشید با سابکول و سوپرهیت آشنا هستید. علاوه بر این موضوع اگر تعمیرکار کولرگازی، داکت اسپلیت و… باشید قطعا این اصطلاحات بارها و بارها شنیده‌اید. در ادامه این مقاله از سایت آرتانسیم تولیدکننده انواع داکت اسپلیت، چیلر و فن کویل قصد داریم تا علاوه بر آشنایی بیشتر با اصطلاحات سابکول و سوپرهیت، با سیکل تبریدی و نحوه محاسبه آن‌ها آشنا شوید.
سابکول و سوپرهیت چیست؟
سوپرهیت و تبخیر در اواپراتور رخ می‌دهد، سابکول و چگالش هم در کندانسور رخ خواهد داد. برای شناخت بهتر این دو اصطلاح، بهتر است با تعاریف هر یک از سابکول سوپرهیت به طور جداگانه آشنا شوید.
سابکول: سابکول و چگال هر دو در کندانسور رخ می‌دهند، در واقع چگالش زمانی ایجاد می‌شود که یک گاز گرمای خود را از دست داده و به حالت مایع درآید. سابکول هم به این معنا است که مایع زیر دمای چگالش خود سرد می‌شود. در سیکل تبرید علاوه بر سوپرهیت این فرآیند هم از اهمیت بالایی برخوردار است. در این سیکل مبرد به صورت مایع خارج شده و وارد شیر انبساط می‌شود.
به عنوان مثال زمانی که یک مبرد با دمای تبخیر 140 درجه وارد کندانسور شود، کندانسور این مبرد گازی شکل را تا دمای 120 درجه خنک می‌کند. 120 درجه دمای چگالش مبرد است. در این زمان مبرد از حالت گاز به فاز مایع تغییر شکل خواهد داد، از طرفی خنک سازی مبرد توسط کندانسور متوقف نخواهد شد و تا دمای 105 درجه این مبرد را خنک می‌کند. در این مثال سابکول طبق فرمول زیر 15 درجه سانتی گراد خواهد بود.
دمای فعلی – دمای جوش :سابکول
سوپرهیت: سوپرهیت در واقع نقطه جوشش یا تبخیر زمانی است، که مایع با گرفتن گرما به بخار یا گاز تبدیل می‌شود. سوپرهیت زمانی اتفاق می‌افتد که بخار حاصل شده با گرفتن گرمای اضافه بالاتر از دمای جوش خود باشد. فرآیند سوپرهیت در سیکل تبرید نقش بسیار مهمی دارد، به دلیل اینکه مبرد موجود در این سیکل باید به طور کامل بعد از تبخیر در اواپراتور به صورت کامل به گاز تبدیل شود. بعد از آن وارد کمپرسور خواهد شد. ورود مبرد مایع به درون کمپرسور می‌تواند آسیب‌های بسیاری را برای دستگاه به دنبال داشته باشد. مایع مبرد می‌تواند موجب خرابی و خسارت بسیاری به کمپرسور شود. در چیلر و روفتاپ پکیج‌ها از کمپرسورهای با کیفیت و گران قیمتی استفاده می‌شود، اما مایع مبرد می‌تواند کمپرسورها را هم از کار بیندارد، تعمیر و تعویض این قطعه می‌تواند هزینه بالایی داشته باشد.
پیشنهاد آرتانیسم برای مطالعه بیشتر در خصوص : راه‌های کاهش صدای داکت اسپلیت از سری مقالات تخصصی آرتانسیم تولیدکننده انواع داکت اسپلیت، چیلر و فن کویل می باشد.
برای مثال یک گاز مبرد در دمای 40 درجه در اواپراتور تبخیر می‌شود، دمای بخار مبرد کم کم افزایش پیدا می‌کند تا به 50 درجه برسد. سوپرهیت معادل 10 درجه خواهد بود. افزایش دمای بخار بسیار بیشتر از دمای تبخیر ماده به عنوان سوپرهیت است. فرمول محاسبه سوپرهیت به شرح زیر می‌باشد:
دمای تبخیر- دمای فعلی : سوپرهیت
سیکل کامل تبریدی
هر سیکل تبریدی دارای چهار بخش است شما با تمرکز بر این مطلب سابکول و سوپرهیت و فرمول آن آشنا خواهید شد:
- کمپرسور
- کندانسور
- اواپراتور
- اکسپنشن ولو شیر انبساط
در این سیکل، کمپرسور مبرد پرفشار و سوپرهیت شده بخار را وارد کندانسور می‌کند. مبرد در کندانسور از حالت گاز به مایع تغییر شکل می‌دهد و بدین ترتیب چگالش روی خواهد داد. در مقابل مایع مبرد سابکول شده از کندانسور به شیر انبساط وارد می‌شود، در فشار ثابت اواپراتور تغییر فاز داده و حالت گاز تبدیل می‌شود. به دنبال آن فشار بخار سوپرهیت شده مبرد دوباره به کمپرسور بازگشته و سیکل ادامه پیدا می‌کند. این سیکل طوری طراحی شده است که فرآیند گرماگیر آن درون محیط و فرآیند گرماده آن خارج از محیط تبرید شکل می‌گیرد. اما در این سیکل باید به دو نکته توجه داشت:
- نکته اول آن است که باید از خروج مایع کندانسور شده توسط کندانسور برای جلوگیری از ورود بخار مبرد به داخل اکستنشن اطمینان حاصل کرد. در این شرایط اگر مایع مبرد اندکی کمتر از دمای اشباع سابکول نشود با کوچکترین تغییرات دمای به حالت بخار بازمی‌گردد. ورود بخار می‌تواند موجب اختلال در سیستم پخش و فشار شکن شیر انبساط شود و از ظرفیت گرماگیری اواپراتور می‌کاهد و راندمان آن را کاهش می‌دهد.
- نکته دوم آن است که باید از خروج بخار سوپرهیت از اواپراتور اطمینان حاصل کنید. این کار جهت جلوگیری از ورود مایع مبرد به داخل کمپرسور بوده، در این حالت اگر بخار مبرد اندکی بیشتر از دمای اشباع سوپرهیت نشود، ممکن است با کوچکترین تغییرات دمایی به حالت مایع برگردد. ورود مایع به کمپرسور علاوه بر اینکه راندمان آن را کاهش می‌دهد به قطعات کمپرسور آسیب بسیاری می‌زند.
راهنمای اندازه‌گیری سابکول و سوپرهیت
| TEMP (درجه) |
PRESSURE (PSIG) |
TEMP (درجه) |
PRESSURE (PSIG) |
TEMP (درجه) |
PRESSURE (PSIG) |
| 105 | 210 | 60 | 101 | 36 | 63 |
| 110 | 226 | 65 | 111 | 38 | 66 |
| 115 | 241 | 70 | 121 | 40 | 69 |
| 120 | 260 | 75 | 133 | 42 | 72 |
| 125 | 279 | 80 | 144 | 44 | 74 |
| 130 | 298 | 85 | 155 | 46 | 78 |
| 135 | 316 | 90 | 168 | 48 | 81 |
| 140 | 340 | 95 | 183 | 50 | 84 |
| 145 | 361 | 100 | 195 | 55 | 93 |
برای اندازه‌گیری سابکول و سوپرهیت باید به نکات مهمی توجه داشته باشید. ما در این قسمت به بررسی این نکات پردخته ایم. به صورت ویژه این نکات در اندازه‌گیری سابکول و سوپرهیت بسیار تاثیرگذار هستند.
- برای اندازه‌گیری دمای لوله ساکشن باید این کار را با ترمومتر انجام دهید. ترمومتر می‌تواند دمای دقیق را مشخص کند.
- دمای ترمومتر را از دمای جدول باید کم کنید. این اختلاف دما سوپرهیت خواهد بود.
- فشار مکش را اندازه‌گیری کرده و آن را به فشار مطلق تبدیل کنید. این کار را باید به وسیله گیج اندازه‌گیری کنید. تبدیل فشار نسبی به فشار مطلق بسیار آسان است. برای این کار عدد روی گیج را با فشار منطقه جمع بزنید.
به طور کلی در این پروسه اندازه‌گیری باید به این موضوع توجه داشته باشید که عدد سوپرهیت باید بین 3 تا 7 باشد.
اگر قبض برق شما هم بسیار بالا است؛ پیشنهاد می کنیم با راهکارهای کاهش مصرف برق داکت اسپلیت از سایت آرتانیسم تولیدکننده انواع داکت اسپلیت، چیلر و فن کویل آشنا شوید.
محاسبه سابکول
محاسبه سابکول کمی با محاسبه سوپرهیت تفاوت دارد علاوه براین تفاوت ما در این قسمت توضیح داده ایم:
- برای این کار اول باید فشار رانش را اندازه بگیرید و به علاوه بر آن را به فشار مطلق تبدیل کنید.به طور ویژه تبدیل فشار نسبی به فشار مطلق بسیار راحت و آسان است، برای انجام این کار باید عدد ثبت روی گیج را با فشار منطقه جمع بزنید.
- بعد از اندازه‌گیری می‌توانید با مراجعه به جدول دما-فشار مبرد، فشار مطلق را پیدا کنید.
- اندازه‌گیری دما همانند سوپرهیت باید به وسیله ترمومتر انجام شود. در اینصورت دما دقیق محاسبه خواهد شد.
- دمای ثبت شده در ترمومتر را از دمای جدول کم کنید این اختلاف دما سابکول را نشان می‌دهد.
در این پروسه اندازه‌گیری باید به این موضوع توجه داشته باشید که عدد سابکول باید حتما بین 5 تا 11 باشد.
سوپرهیت در اواپراتور رخ می‌دهد و با جلوگیری از ورود مایع به کمپرسور از خرابی دستگاه جلوگیری خواهد کرد. در همان لحظه ؛ در مقابل سابکول در کندانسور رخ می‌دهد و بدین ترتیب مانع ورود گاز به شیر انبساط می‌شود. با وجود اینکه سابکول و سوپرهیت دو بخش مهم سیکل تبرید هستند اما توضیح بسیار ساده‌ای دارند.